تاریخچه صنعت پتروشیمی در ایران و محصولات تولید شده توسط آن

امروزه صنعت پتروشیمی از بزرگترین صنایع جهان محسوب شده و بسیاری از صنایع دیگر، به صورت مستقیم و غیر مستقیم به این صنعت وابسته هستند. ما در این مقاله به معرفی تولیدات پتروشیمی نوید زر شیمی، پتروشیمی امیر کبیر، پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی جم به عنوان چند مورد از بزرگترین پتروشیمی‌های ایران می‌پردازیم، اما قبل از اینکه به سراغ معرفی این پتروشیمی‌ها و محصولاتشان برویم، بهتر است تعریفی از خود پتروشیمی داشته باشیم تا با درک بالایی به سراغ ادامه مطلب برویم.

صنابع پتروشیمی، صنایعی هستند که با فعل و انفعالات شیمیایی، نفت و گاز را با سایر مواد، ترکیب شیمیایی داده و موادی را تولید می‌کنند که در اصطلاح به آنها مواد پتروشیمی می‌گویند. این مواد در تولید محصولاتی نظیر پارچه، پلاستیک، لوازم الکتریکی و بسیاری محصولات دیگر کاربرد دارند.حال با این توضیحات در ادامه به معرفی تولیدات پتروشیمی‌های نام برده شده و کاربردهای هر یک از این محصولات می‌پردازیم.

شرکت در یک نگاه

شرکت پتروشیمی کارون اولین تولید کننده ی ایزوسیانات ها، مشتمل بر TDI و MDI و تکمیل کننده ی زنجیره ی ارزش پُلی یورتان ها در خاورمیانه و غرب آسیا می‌باشد. در پتروشیمی کارون با استفاده از گازهای کلر، مونوکسیدکربن و هیدروژن و نیز خوراک تولوئن، بنزن، فُرمالین، آمونیاک، اسید نیتریک و اسید سولفوریک انواع محصولات پایه ای و اصلی پتروشیمی، با ارزش افزوده ی بالا و برخوردار از کیفیت ممتاز جهانی تولید و به بازارهای داخلی و جهانی عرضه می‌شود. محصولات پتروشیمی کارون به طور کلی در صنعت پلی یورتان بکار می‌رود. از جمله مهمترین محصولات پایین دستی می توان به تولید انواع ابر، اسفنج و فوم با کاربری در تولید مبلمان، صندلی های اداری و خانگی و صندلی خودرو اشاره کرد.این محصولات در صنعت تولید انواع عایق های صوتی و حرارتی و برای تولید انواع ساندویچ پنل، دیوارهای پیش ساخته و یخچال های خانگی و صنعتی نیز بکار می‌رود. از دیگر کاربری های مهم محصولات پتروشیمی کارون می توان به صنعت کیف و کفش و به منظور تولید زیره ی کفش و چرم مصنوعی نیز اشاره کرد. در صنایع پزشکی و بهداشتی یکی از مهمترین کاربردها در تولید باندهای ارتوپدی می باشد.همچنین در تولید انواع الاستومرها، چسب های صنعتی و چسب های لمینت نیز استفاده می شود.

تاریخچه 

پتروشیمی کارون در سال 1381 خورشیدی، توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و با شراکت شرکت کماتور سوئد و هانزاشیمی آلمان در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر در استان خوزستان بنیان‌گذاری شد. شرکت پتروشیمی کارون اولین تولیدکننده ایزوسیانات‌ها در خاورمیانه است. این شرکت در سال 1381 تأسیس که فاز اول آن در اسفند ماه 1387 به دست وزیر محترم نفت و فاز دوم آن نیز در بهمن ماه 1395 به دست معاون اول محترم رئیس‌جمهوری اسلامی ایران رسماً افتتاح گردید.

واحدهای تولیدی ومحصولات 

محصولات اصلی

تولوئن دی ایزوسیانات (TDI)

متیلن دی فنیل دی ایزوسیانات (MDI)

70-KM

100-KM

200-KP

600-KP

محصولات جانبی

آنیلین (Aniline)

اسید کلریدریک (HCL)

نیتروبنزن (NB)

متاتولوئن دی آمین (MTD)

ارتوتولوئن دی آمین (OTD)

محصولات دانش بنیان

KHR-45

KLM100-B(L)

KMT-10

مجتمع پتروشیمی کارون

طرح ایزوسیانات شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران یکی از طرح‌های برنامه سوم توسعه این شرکت بوده و مطابق این طرح عملیات طراحی، تأمین تجهیزات، اجناس و نصب می‌بایست توسط یک سرمایه گذاری مشترک خارجی صورت پذیرد. این طرح در سال 1379 مورد بررسی اولیه قرار گرفت و گزارش امکان‌سنجی طرح در اواخر سال 1379 توسط مدیریت برنامه‌ریزی و توسعه صنایع ملی پتروشیمی ارائه و به تصویب رسید. مطابق با مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی به شماره 345/111–1 مورخ 15/11/79 مقرر گردید سهامداران طرح شامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، شرکت کماتور سوئد و شرکت HANSA CHEMIC آلمان طرح را آغاز نمایند.

موافقت نامه سهامداران طرح در تاریخ بهمن سال 1380 امضاء و شرکت پتروشیمی کارون به عنوان مجری طرح در تاریخ 1381/01/06رسماً به ثبت رسید. قرارداد خرید لیسانس، انجام طراحی پایه و تفصیلی و تأمین تجهیزات و اجناس به منظور احداث کارخانه تولید تولوئن دی‌ایزوسیانات (TDI) با ظرفیت 40000 تن در سال در تاریخ 28/02/80 بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت کماتور سوئد منعقد گردید. همچنین در تاریخ 31. 07.2005 قراردادی جهت خرید لیسانس، انجام طراحی پایه و تفصیلی، تأمین تجهیزات و اجناس و انجام عملیات ساختمان و نصب و راه اندازی به منظور احداث کارخانه متیلن دی‌فنیل دی‌ایزوسیانات (MDI) با ظرفیت 40000 تن در سال؛ آنیلین با ظرفیت 30000 تن در سال و نیتریک اسید به ظرفیت 56100 تن در سال بین شرکت پتروشیمی کارون و شرکت کماتور منعقد گردید.

سهامداران

این شرکت اگرچه نخست با سرمایه‌گذاری مشترک ایران، سوئد و آلمان تأسیس شد و اما در میان راه شرکت هانزاشیمی آلمان سهام خود را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری پتروشیمی ایران و بازرگانی پتروشیمی ایران واگذار کرد. اکنون ترکیب سهامداران شرکت به شرح ذیل است:

شرکت پتروشیمی بندرامام 98/56 درصد

شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی 1/03 درصد

شرکت بازرگانی پتروشیمی 0/41درصد

شرکت پتروشیمی کیمیا بندرامام 1 سهم وثیقه

شرکت پتروشیمی بسپاران 1 سهم وثیقه

پتروشیمی کارون، ایران را در زمینه تجهیزات اساسی صنایع خودروسازی خودکفا کرد.

پتروشیمی کارون با تولید مواد اولیه فوم مصرفی در صندلی خودرو، ایران را در تولید این محصول کاربردی در کشور خودکفا کرد.مدیرعامل پتروشیمی کارون اسفندماه 1401 در آیین رونمایی از محصول فوم مصرفی در صندلی خودرو که ماده اولیه آن با عنوان KCS-20 از سوی پتروشیمی کارون تولید شده است، اظهار کرد: هم‌اکنون در ایران توانایی‌های مختلفی وجود دارد و نگاهی ویژه به خودکفایی و نوآوری در کشور می‌شود و رویداد امروز نقطه آغازی برای همکاری صنایع پتروشیمی و خودروسازی ایران باشد.

وی با تأکید بر ضرورت توسعه مجتمع‌های پتروشیمی با خوراک مایع افزود: هم‌اکنون خوراک 10 درصد مجتمع‌های پتروشیمی کشور مایع هستند و نیاز است صنعت پتروشیمی به سمت توسعه این مجتمع‌ها همچون پتروشیمی کارون حرکت کند، زیرا درست است که تناژ تولیدی کمتری دارد اما اشتغال و ارزش‌افزوده بالایی را محقق خواهد کرد. مدیرعامل شرکت پتروشیمی کارون تأکید کرد: مهم‌ترین پارامتر خودرو کیفیت آن است که کیفیت صندلی خودرو نیز در این میان اهمیت بالایی دارد و از خودروسازان می‌خواهم که از کیفیت عبور نکنند و کیفیت برتر را از ما بخواهند.

کارون انقلابی را در کشور محقق کرد.

سعید علیزاده، مدیرعامل شرکت سایپا یدک و مدیرعامل پیشین شرکت طیف سایپا در این آیین گفت: هم‌اکنون 40 تن از محصول KCS-20 تولیدی پتروشیمی کارون در شرکت «سایپا آذین» تبدیل به محصول شد که استفاده از این محصول از خروج ارز از کشور جلوگیری کرده است. وی افزود: شرکت دانش‌بنیان پتروشیمی کارون به‌عنوان تولیدکننده ایزوسیانات‌ها با داخلی‌سازی این محصول انقلابی را در کشور محقق کرد که کاهش ارزبری را برای این شرکت در پی داشت.

جلوگیری از خروج 440 میلیون دلار ارز

مهدی پازوکی، عضو هیئت مدیره شرکت سایپا با اشاره به اینکه پیش از این بخش خصوصی برای داخلی‌سازی صندلی خودرو اقدام چندانی نکرده بود، اظهار کرد: سبکی، راحتی برای سرنشینان، ماندگاری، تنوع در طراحی و ساخت و بازیابی آسان پس از پایان چرخه عمر از مزایای فوم پلی‌یورتان برای صندلی خودروست. وی با بیان اینکه 6 میلیون تن فوم پلی‌یورتان در دنیا تولید می‌شود و این فوم در بخش‌های مختلف صنعتی استفاده می‌شود که 10تا 15 درصد آن خاص صندلی خودروست، ادامه داد: پلی‌یورتان ماده پرمصرفی در صنایع است اما 67 درصد پلی‌یورتان در تولید فوم استفاده می‌شود.

عضو هیئت مدیره شرکت سایپا گفت: 200 هزار تن معادل 440 میلیون دلار مواد اولیه فوم پلی‌یورتان به کشور وارد می‌شود و روزانه حدود 12 تن مواداولیه فوم‌پلی‌یورتان در سایپا آذین مصرف می‌شود که امیدواریم با برنامه افزایش تولید پتروشیمی کارون 100 درصد نیاز کشور به این محصول از سوی این شرکت تأمین شود.

شرکت پتروشیمی کارون، نخستین تولیدکننده ایزوسیانات‌ها، مشتمل بر TDI و MDI و تکمیل کننده زنجیره ارزش پُلی‌یورتان‌ها در خاورمیانه و غرب آسیا است. محصولات پتروشیمی کارون به‌طور کلی در صنعت پلی‌یورتان به‌کار می‌رود. از جمله مهم‌ترین محصولات پایین‌دستی می‌توان به تولید انواع ابر، اسفنج و فوم با کاربری در تولید مبلمان، صندلی‌های اداری و خانگی و صندلی خودرو اشاره کرد.

منبع: شانا

تاریخچه شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس

شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس متشکل از شرکتهای تولیدی، مهندسی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، آموزشی و خدماتی به‌عنوان بزرگترین هلدینگ تخصصی پتروشیمی در سال 1389 با مدیریت دولتی به‌صورت سهامی عام تاسیس و در سال 1392 در راستای اجرای اصل 44  قانون اساسی از مدیریت دولتی به بخش خصوصی واگذار گردید. این شرکت طی ده سال گذشته تحولات و تغییرات اساسی و مهمی از جمله، اعمال مدیریت سیستمی، تدوین برنامه‌های راهبردی برای خود و کلیه شرکت‌های زیر مجموعه، تنوع و سرمایه‌گذاری در سبد سرمایه جهت بالا بردن ضریت سود آوری تولید متنوع محصولات و فرآورده های شیمیایی و پتروشیمیایی، احداث مجتمع ها و طرحهای استراتژیک پتروشیمی و پالایشگاهی در مناطق مختلف کشور در راستای توسعه پایدار و با دیدگاه صیانت از محیط زیست واجرای استانداردهای ایمنی و بهداشت شغلی، در اختیار گرفتن فروش، صادرات و واردات محصولات بدون حضور واسطه، اجرای طرحهای رفع تنگنای تولید در مجتمع های تحت پوشش، دستیابی حداکثر ظرفیت اسمی تولید در مجتمع ها و اخذ تسهیلات مالی و فاینانس را فراهم و در حوزه های مختلف به اجرای در آورده است.

آینده نگاری در هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس

صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از اجزای اصلی بنگاه های اقتصادی کشور، همواره در معرض تغییرات، نوسانات و عدم قطعیت های مهم قرار دارد و برای رویارویی مطلوب و موثر با تغییرات شتابان کنونی، مکانیزمها و تحلیل ها و شیوه های کلاسیک قبلی در برنامه ریزی بلند مدت برای آینده آنچنان که باید کارساز نمی باشد. لذا شرکتهای پیشرو در جهان با هدف آمادگی و افزایش تاب آوری به رویکرد آینده پژوهی و استفاده از سناریو نویسی در برنامه ریزی ها روی آورده و نتایج قابل توجهی نسبت به سایر رقبا در حوزه کسب و کار اخذ نموده‌اند و به تدریج سایر شرکتهای معتبر جهان نیز در صنایع مختلف از روشهای آینده‌پژوهشی و آینده نگاری استفاده نموده اند، در همین راستا راهکار "آینده‌نگاری هلدینگ و برنامه ریزی بر اساس سناریو" به‌عنوان نگرش جدید هلدینگ مورد تایید قرار گرفته و کمیته آینده نگاری هلدینگ در حال تبیین، سازماندهی اجرایی و نظارت بر انجام این راهکار است، لازم به توضیح است با تلفیقی از آینده پژوهی و مدیریت استراتژیک (راهکار قبلی هلدینگ خلیج فارس) تحت عنوان آینده نگاری راهبردی یا آینده نگاری شرکتی می توان تصمیم سازی بهتری برای برنامه های بلند مدت هلدینگ انجام داد و تفکر استراتژیک را بهتر از قبل سرلوحه اقدامات آتی نموده ضمن آنکه هلدینگ خلیج فارس بموازات و در چارچوب اهداف استراتژیک تعریف شده اقدامات لازم را در حال اجرا و پیگیری دارد.

اهداف سازمانی

ارتقاء رضایتمندی و وفاداری ذی‌نفعان

توسعه سرمایه‌گذاری و شراکت‌های داخلی و خارجی

افزایش کمی و کیفی سبد سرمایه

افزایش سهم بازار

دستیابی به سازمانی یادگیرنده و دانش‌بنیان

توسعه زنجیره‌ ارزش با صیانت از محیط زیست

ترکیب سهامداران

24.50% شرکت های سرمایه گذاری سهام عدالت

14.57% سهام عدالت (روش مستقیم)

18.75% شرکت ملی صنایع پتروشیمی

26.33% گروه پتروشیمی تابان فردا

7.67% شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز تامین

8.02% سایرسهامداران (‌از طریق بورس)

0.16% سهام ترجیحی کارکنان

چشم انداز شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در افق سال 1420

منتخب مشتریان

منتخب کارکنان

سرآمد در افزایش ثروت سهامداران

برند پتروشیمی رقابت پذیر و صاحب نام در سطح بین الملل

محصولات شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌ فارس

پلیمر

پلیمرها، درشت مولکول های آلی زنجیره ای هستند که از واکنش پلیمریزاسیون واحدهای مونومر تشکیل شده اند. تنوع ساختاری در آن ها بسیار بالا است به طوری که تمام صنایع امروزه از این مواد پلیمری برای ساخت محصولات متنوع و مدرن پلاستیکی استفاده می کنند. مصرف عمده مواد پلیمری در صنعت لاستیک و پلاستیک است. این مواد یکی از مهم ترین مشتقات نفتی به شمار می روند و در بازار با نام های مختلفی شناخته می شوند. پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی اتیلن ترفتالات، پلی وینیل کلراید، پلی استایرن و اکریلونیتریل بوتادین استایرن پرکاربردترین پلیمرها صنعت نفت و پتروشیمی هستند. شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان محصولات پلیمری و تنها تولید کننده محصولاتی چون پلی اتیلن ترفتالات، پلی کربنات و پلی وینیل کلراید امولسیون در ایران می باشد.

مواد شیمیایی و پایه

محصولات شیمیایی پایه : مواد شیمیایی پایه موادی هستند که برای تولید محصولات نهایی از آنها استفاده می شود.. این مواد شامل طیف گسترده ای از محصولات می شوند که یا در مجموعه پتروشیمی خلیج فارس در واحدهای پائین دست مورد مصرف قرار گرفته و یا مستقیما به منظور تولید محصولات نهایی به سایر تولید کنندگان فروخته می شود.

آروماتیک‌ها

آروماتیک به خانواده ای از ترکیبات آلی گفته می شود که در ساختار خود دارای حلقه با پیوند دوگانه هستند. آروماتیکها، دسته وسیعی از ترکیبات را تشکیل میدهند که شامل بنزن و مشتقات آن میباشند. برخی هیدروکربنهای آروماتیکی موجود در نفت خام عبارتند از: بنزن ، تولوئن ارتو- زایلن ، متا- زایلن ، پارا- زایلن ، نفتالین ، کومن و غیره. مجموعه پتروشیمی خلیج فارس یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مححصولات آروماتیکی در ایران و جهان می باشد . از محصولات آروماتیکی در تهیه و تولید پلی استرها، الیاف مصنوعی، رنگها، رزینها، بطریهای یکبار مصرف، نایلـــــون شوینده ها، ترکیبات دارویی، سموم دفع آفات، حالل صنعتی و ...استفاده می گردد.

کودها وسموم

کود هرگونه مواد طبیعی یا غیرطبیعی است که به خاک یا بافت گیاهان اضافه می‌شود تا یک یا تعداد بیشتری از مواد مغذی مورد نیاز رشد گیاه تأمین گردد. برای آنکه خاک از لحاظ مواد غذایی متعدد دچار کمبود نباشد استفاده از کود بسیار مفید خواهد بود.. کودها به چندین روش طبقه‌بندی می‌شوند. می‌توان آنها را بر اساس داشتن فقط یک ماده مغذی طبقه‌بندی کرد (برای مثال پتاسیم، فسفر یا نیتروژن) که در این صورت به آنها «کود مستقیم» می‌گویند. کودهای غیرارگانیک یا شیمیایی مواد حاوی کربن را، به جز اوره حذف می‌کنند. کودها به صورت مایع و جامد به خاک اعمال می‌شوند. حدود 90? این کودها به صورت جامد اعمال می‌شوند. بیشترین کودهای شیمیایی جامد استفاده شده اوره، دی آمونیم فسفات و پتاسیم کلراید هستند.

سوخت و مواد هیدروکربوری

علاوه بر پالایشگاههای نفت و گاز، در صنایع بالادستی پتروشیمی نیز سوخت‌های شیمیایی همچون گاز مایع، رفینیت ، ریفرمیت، پنتان به بالا، برش سبک، برش سنگین، نفت کوره و ... تولید می گردد. اجزا اصلی تشکیل دهنده سوختها عبارتند از: کربن وهیدروژن که موادی هستند که باعث آزاد شدن انرژی از طریق واکنش با مواد اطراف آنها است که مهمترین آنها توسط فرایند اکسیداسیون می‌باشد. از جمله کاربرد سوختهای تولیدی در پتروشیمی ها می توان به تولید گرما، تولید الکتریسیته، تولید بخار برای استفاده در توربین های بخار و انجام واکنش های گرماگیر اشاره کرد.

تاریخچه پتروشیمی بوشهر

طرح مجتمع پتروشیمی بوشهــر یکی از عظیم ترین طرح های صنعتی بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران است. این طرح مهم و زیربنایی در راستای سیاست کلی صنعت پتروشیمی در زمینه ایجاد و توسعه صنایع مادر، توسعه و رونق صنایع پایین دستی و هماهنگ با اهداف اقتصادی، اجتماعی برنامه پنج ساله اول نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران گام های نهایی تکمیلی را پشت سر گذاشته و به بهره برداری رسیده است. پس از انجام بررسی های اولیه، این طرح در سال 1363 به تصویب شورای عالی اقتصاد رسید. در سال 1364 طراحی و مهندسی واحد الفین که اولین و مهم ترین واحد مجتمع است، آغاز گردید و متعاقباً قرارداد طراحی و مهندسی و خرید ماشین آلات سایر واحدها امضاء و از سال 1368 کارهای نصب و ساختمان صنعتی شروع گردید. در اوایل سال 1366 شرکت سهامی پتروشیمی بوشهر با مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی با 51 درصد سهام و بانک ملی ایران با 49 درصد سهام تاسیس گردید و طرح در چهارچوپ سیاست های این شرکت که اجراء و بهره برداری کامل آن است در مدار تولید قرار گرفت. طرح عظیم پتروشیمی بوشهر به علت سیاست های فنی و اقتصادی در طول اجرا مراحل و مقاطع مختلفی را پشت سر گذاشت و نهایتاً در دو فاز متمایز و مشخص اجرا و به بهره برداری نهایی رسید. فاز اول بهره برداری از واحدهای سرویس های جانبی و تاسیسات عمومی و مشترک از سال 1371 آغاز گردید و واحدهای فرایندی شامل واحدهای الفین و واحدهای تولیدی پایین دستی در سال 1372 و سال های بعد مجموعه واحدهای فرایندی در مدار تولید قرار گرفتند و در فاز دوم و سوم واحدهای نواحی 2 و 3 شامل واحدهای ذیل زنجیره تولیدات پلیمری و شیمیایی تکمیل نمودند.

پتروشیمی بوشهر در یک نگاه

مجتمع پتروشیمی بوشهر با تصویب شرکت ملی صنایع پتروشیمی و چشم‌انداز بزرگترین پتروشیمی منطقه برای تولید محصولات الفینی، پلی الفینی، متانول، گوگرد، اتیلن گلایکول‌ها و اسید استیک تأسیس گردید؛ و در 27 بهمن سال 1389 با حضور مسئولین کشوری و لشکری کلنگ زنی گردید. این مجموعه دارای سه فاز عملیاتی می باشد که فاز اول آن در تاریخ سوم شهریور 1399 توسط حسن روحانی افتتاح و به بهره برداری رسید.

با توجه به اینکه خوراک این مجتمع گاز غنی و ترش ارسالی از خط پالایشگاه گازی فازهای 6/7/8 پارس جنوبی است، لذا واحد شیرین سازی و حذف گوگرد از خوراک نیز جهت این طرح پتروشیمی در نظر گرفته شده‌ است.

محل قرار گیری سایت‌های سه‌گانه پتروشیمی بوشهر به ترتیب ذیل می‌باشد :

• سایت شیرین سازی گاز خوراک موسوم به سایت شماره 3 در مجاورت پالایشگاه چهارم مجتمع گاز پارس جنوبی
• سایت استحصال اتان و متانول موسوم به سایت شماره 2 در شمال کریدور 125 متری فاز 2 پتروشیمی عسلویه
• سایت الفین ،MEG، پلیمرهای سنگین و سبک خطی، اسید استیک، اتیلن گلایکول‌ها، ونیل استات مونومر و… موسوم به سایت شماره 1 در جنوب کریدور 125 متری فاز 2 پتروشیمی عسلویه (جنب پتروشیمی کاویان)

سرویس‌های جانبی مورد نیاز واحدهای این مجتمع از طریق شرکت پتروشیمی دماوند و واحدهای یوتیلیتی واقع در سایت‌های مختلف پتروشیمی بوشهر تأمین می‌گردد؛ که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان واحدهای تولید انواع بخار، نیتروژن، اکسیژن، آب شیرین، آب بدون املاح و… اشاره کرد.معمولا محصولات تولیدی این مجتمع ابتدا در شرکت پتروشیمی مخازن سبز عسلویه ذخیره‌سازی و سپس از طریق اسکله‌های موجود صادرات یا به واحدهای پایین دست ارسال می‌گردد.

شرکت پتروشیمی بوشهر به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های پتروشیمی کشور و خاورمیانه با سرمایه‌گذاری شستان در فاز 2 عسلویه استان بوشهر احداث شده است. این مجتمع مشتمل بر سه فاز است که فاز نخست آن شامل واحدهای شیرین‌سازی گاز، استحصال اتان، تولید متانول و سرویس‌های جانبی است.

فاز نخست پتروشیمی بوشهر با دریافت روزانه 9.6 میلیون متر مکعب گاز غنی ترش از پالایشگاه چهارم (فازهای 6 و 7 و 8 ) ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و 650 هزار تن متانول، یک میلیون و 323 هزار تن متان، 850 هزار تن اتان، 130 هزار تن پروپان، 30 هزار تن بوتان، 3 هزار تن پنتان پلاس و 125 هزار تن گوگرد را داراست. اتیلن، اتیلن گلایکول‌ها، پلی‌اتیلن سنگین در فاز دوم و اسید استیک و وینیل استات نیز در فاز سوم این مجتمع تولید خواهد شد.

طرح پتروشیمی بوشهر با ظرفیت سالانه سه میلیون تن محصول شامل واحدهای اتان، اتیلن، برشهای سه کربنه، متانول، گوگرد، پلی اتیلن سبک و سنگین خطی، اسید استیک خواهد بود.

پتروشیمی بوشهر با هدف تولید سالانه یک میلیون و 650 هزار تن متانول، یک میلیون تن الفین، 550 هزار تن اتیلن گلیکول، 300هزار تن پلیمر سنگین و سبک و 300 هزار تن اسید استیک طراحی و اجرا می شود.

همچنین این طرح ظرفیت 150 هزار تن جداسازی گوگرد، 295 میلیون فوت مکعب در روز بازیابی اتان و 324 میلیون فوت مکعب در روز شیرین سازی گاز را دارد.

ظرفیت اسمی (KT/Y): 2,788

محل مجتمع : منطقه ویژه اقتصادی/ انرژی پارس

مساحت: 70 هکتار

سال تأسیس: 1390

مالکیت: سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح،پتروشیمی مارون

محصولات شرکت پتروشیمی بوشهر

• پلی اتیلن
• محصولات الفینی
• اتان
• پروپان
• متانول
• بوتان
• گوگرد
• اتیلن گلایکول ها
• اسید استیک
• وینیل استات
• متان

کاربردهای اصلی محصولات

• تولید اسید سولفوریک، دی متوکسی
• اتان (DME)، فرآیند تولید فسفات، کبریت
• متان: خوراک واحد متانول
• اتان: خوراک واحدهای الفین
• پروپان: خوراک واحدهای الفین
• بوتان: خوراک واحدهای الفین 
• پنتان: مواد اولیه برای تولید سوخت و خوراک واحدهای الفین

پتروشیمی جم

شرکت پتروشیمی جم که به اختصار JPC نامیده می شود، بعنوان یکی از بزرگترین واحدهای تولید الفین در جهان، یکی از طرح های توسعه ای شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال 1378 در منطقه آزاد پتروشیمی پارس در عسلویه بوده‌است که عمدتا به منظور تولید الفین ها و پلی اتیلن های سبک خطی و سنگین تاسیس گردیده است. شرکت پتروشیمی جم دارای واحدهای تولیدی گوناگون با ویژگی‌های خاص است که از آن جمله می‌توان واحدهای الفین، پلی اتیلن سنگین، پلی اتیلن خطی، بوتادین، بوتن-1 را نام برد که ضمن ایفای نقش برجسته در زنجیره طرح‌های مگا سایز منطقه ویژه اقتصادی پارس توانسته سهم خود را در بازارهای منطقه و جهان کسب و مورد توجه بازیگران اصلی صنعت پتروشیمی قرار گیرد. این شرکت درموقعیت جغرافیایی در زمینی به مساحت تقریبی 77 هکتار، که 41 هکتار آن از طریق خشک نمودن دریا استحصال شده‌است در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس قرار دارد. سهولت دسترسی به خوراک، سوخت و مواد اولیه، استفاده از امکانات جاده‌ای و حمل و نقل دریایی، وجود فرودگاه، دسترسی به آب مورد نیاز و همچنین کمک به توسعه و عمران استان بوشهر به عنوان قطب صنعت پتروشیمی در کشور، و همچنین ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از سوزانیده شدن گازهای همراه نفت، ویژگی‌هایی است که انتخاب این مکان را برای احداث مجتمع‌های پتروشیمی بارز نموده و آن را به یکی از مبادی صادرات غیر نفتی کشور مبدل نموده است.

واحدهای تولیدی و محصولات 

• واحد الفین

واحد الفین پتروشیمی جم با ظرفیت تولید 1.320.000 تن اتیلن و 306 هزار تن پروپیلن در سال با مجموع کل محصولات برابر با 2.359000 تن در سال، یکی از بزرگترین واحدهای الفین درکشور و جهان است. در ساخت این واحد از تکنولوژی‌های روز استفاده شده و در انتخاب ظرفیت‌ها هم، مقیاس جهانی رعایت شده است.

1. از خصوصیات منحصر به فرد واحد الفین مجتمع پتروشیمی جم، نسبت به دیگر واحدهای (مشابه)، ظرفیت بالای تولید و امکان بهره‌وری از کوره های دو منظوره (انعطاف پذیر) است که آن را قادر می سازد تا از هر دو خوراک مایع و گاز استفاده نماید.

2. تنوع خوراک و تولید متنوع محصولات و ارتباط با واحدهای مهم منطقه پارس جنوبی در هر دو بخش گاز و پتروشیمی، از دیگر خصوصیات استراتژیک واحد الفین مجتمع پتروشیمی جم می باشد.

محصولات واحد الفین

اتیلن، پروپیلن،هیدروژن، بنزین پیرولیز خام، نفت کوره CFO، ترکیبات چهارکربنه

خصوصیات منحصر بفرد واحد الفین مجتمع پتروشیمی جم نسبت به دیگر واحدها ظرفیت بالای تولید و استفاده از کوره های flexible که قادر به استفاده از خوراک مایع و گاز می باشد. خوراک واحد شامل خوراک گازی (اتان) و انواع خوراک مایع شامل گاز مایع، برش سبک، رافینیت، برش پنتان و پروپان برگشتی و برش C4 هیدروژنه برگشتی می باشد. خوراک مایع از پتروشیمی نوری و بخشی از خوراک گازی از فازهای 4، 5 ، 9، 10 پارس جنوبی و بخش دیگری از پتروشیمی پارس تامین می شود. در کوره های مایع و گاز واحد الفین طی یک واکنش گرماگیر، عمل کراکینگ یعنی شکستن هیدروکربورها در مجاورت بخار آب صورت می گیرد. جریان خروجی از کوره ها پس از سرد سازی سریع و جداسازی آب و محصول CFO از آن در کمپرسور کاز کراکینگ ، فشرده شده و پس از طی مراحل مختلف سردسازی ، فرآورده های ارزشمندی که شامل اتیلن، پروپیلن، ترکیبات چهارکربنه و بنزین پیرولیز است،تفکیک می گردند . محصولات سپس بر حسب نیاز به واحد های مصرف کننده و یا مخازن ارسال می گردد.

• واحد بوتادین

واحد بوتادین پتروشیمی جم تحت لیسانس BASF آلمان و مهندسی اصولی شرکت LURGI و توسط مهندس تفصیلی ناموران، با ظرفیت تولید 115.000 تن در سال از نظر تولید، درجه خلوص و کیفیت محصول یک واحد نمونه در سطح کشور و جزء واحدهای بسیار با ارزش پتروشیمی جم می باشد.

واحد BD به ناحیه های زیر تقسیم بندی می شود:

1 واحد (PLANT)

2 مخازن ذخیره سازی (Storage Facilities)

3 جداسازی

بوتادین از برشهای C4 به روش تقطیر معمولی و ساده امکان پذیر نیست به دلیل اینکه بیشتر ترکیبات C4-Cut نقاط جوش نزدیک به هم دارند و احتمال تشکیل آزئوتروپ وجود دارد.

BASF توانست از فراریت بیشتر ترکیبات در یک حلال انتخابی بهره بجوید این حلال انتخابی (NMP (Normal methyl pyrolidone نام دارد که حدوداً شامل 8.3% وزنی آب می باشد و به عنوان حلال انتخابی در مراحل تقطیر استخراجی مورد استفاده قرار می گیرد.

بوتادین خام به وسیله تقطیر استخراجی گرفته می شود و در مرحله ی تقطیر خالص سازی می شود.

• واحد بوتن 1

شرح مختصری از فرایند و نمودار تولید

واحد بوتن-1 پتروشیمی جم تحت لیسانس شرکت AXENS و مهندسی اصولی شرکت نارگان با ظرفیت 100.000 تن درسال بزرگترین واحد تولید بوتن در کشور می باشد که علاوه بر تأمین نیاز واحدهای پایین دستی مجتمع قابلیت تأمین نیاز سایر شرکتهای پلی الفینی کشور را دارا می‌باشد همچنین بخش عمده تولید، جهت صادرات به کشورهای مصرف کننده در نظر گرفته شده است.

تولید بوتن-1 بر اساس دیمریزاسیون دو مولکول اتیلن در فاز مایع صورت می گیرد. این واکنش که در حضور کاتالیست LC و کوکاتالیست TEA در دو سری مجموعه راکتور که به طور موازی در حالت بهره برداری قرار می گیرند انجام می شود. این واکنش گرمازا بوده و گرمای واکنش از طریق لوپ های گردشی به وسیله آب چیلد (تهیه شده توسط سیستم تبرید پروپیلنی) دفع می گردد.

جریان حاوی بوتن-1 و +C6 از کف راکتور گرفته می شود و پس از تزریق آمین (عامل متوقف کننده واکنش) به قسمت تبخیر ارسال می گردد. پس از جداسازی ترکیبات سبک تر در فلش درام و سپس جداسازی کاتالیست ها و آمین مصرف شده در تبخیر کننده لایه نازک (TFE) جریان فاز بخار حاصل از این مجموعه شامل بوتن-1 ،+C6 و اتیلن واکنش نداده به بخش تقطیر ارسال می گردد. در این قسمت که شامل دو برج است، جریان بالای برج اول، اتیلن واکنش نداده است که به عنوان جریان برگشتی به راکتورها بازگردانده می شود؛ و جریان پایین آن به برج دوم ارسال و در آنجا بوتن-1 به عنوان محصول بالای برج و +C6 به عنوان محصول پایین برج جداسازی می گردد.

•  واحد پلی اتیلن سبک خطی

واحد LLDPE پتروشیمی جم تحت لیسانس BASELL و مهندسی اصولی شرکت TECNIMONT و تکنولوژی SPHERILENE طراحی و اجرا شده است این واحد با تولید سالانه 300.000 تن محصول، یکی از بزرگترین واحدهای پلیمری در ایران با امکان تولید پلی‌اتیلن سبک خطی و سنگین است. توانایی تولید بیش از 60 گرید متفاوت با کاربرد های مختلف زیر را داراست.

گرید‌های تولید شده این واحد در گروه‌های زیر طبقه بندی می‌شود:

1 INJECTION MOLDING

2 ROTOMOLDING

3 STRETCHED TAPE

4 MONOFILAMENT

5 YARN-CAPS & CLOSURES

6 FILM

• واحد پلی اتیلن سنگین

واحد HDPE پتروشیمی جم تحت لیسانس شرکت LYONDELL BASELL و مهندسی اصولی KRUPP UHDE با تولید سالانه 300.000 تن محصول، یکی از بزرگترین واحدهای پلیمری در ایران است. درکنار قابلیت تولید 26 گرید اصلی، این واحد توانایی تولید گریدهای مشکی، زرد، آبی، نارنجی و نرمال را نیز دارد. این ویژگیها در داخل کشور منحصر به پتروشیمی جم و در سطح جهان کم نظیر است.

واحد HDPE شرکت پتروشیمی جم اولین تولیدکننده گرید CRP100 (لوله) مشکی در ایران است.

1 تنوع بالای محصولات با توجه به تنوع گرید های تولیدی

2 ظرفیت بالای تولید

3 امکان تولید گریدهای رنگی و داشتن دو خط اکسترودر و بسته بندی

تنوع محصولات

گرید‌های تولید شده این واحد در گروه‌های زیر طبقه بندی می‌شود:

1 INJECTION MOLDING

2 BLOW MOLDIN

3 STRETCHED TAPE

4 MONOFILAMENT

5 PIPE PE100/PE80) NATURAL/COLOR)

6 FILM