تاریخچه صنعت پتروشیمی در ایران و محصولات تولید شده توسط آن

شرکت پتروشیمی امیرکبیر (سهامی عام)

شرکت پتروشیمی امیرکبیر (سهامی‌عام) در تاریخ 1376/11/12 تحت شماره 137672 در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت رسیده است. شرکت پتروشیمی امیرکبیر در تاریخ 1385/12/02 نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت گردیده است و نماد معاملاتی آن در بازار پایه شرکت فرابورس در تاریخ 1390/03/17 گشایش و معاملات سهام با نماد معاملاتی "شکبیر" آغاز گردید.

 

موضوع فعالیت

موضوع فعالیت شرکت پتروشیمی امیرکبیر(سهامی‌عام)، به موجب ماده 2 اساسنامه عبارت است از احداث، راه‌اندازی و بهره‌برداری کارخانجات صنعتی به منظور تولید، بازاریابی و فروش محصولات پتروشیمی، ذخیره، واردات، صادرات و تبدیل کلیه مواد پتروشیمی، پتروشیمیایی، فراورده‌های فرعی، مشتقات ذی‌ربط آنها و انجام عملیات مذکور با رعایت قوانین و مقررات مربوطه.

شرکت پتروشیمی امیرکبیر(سهامی‌عام) به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انواع پلی‌اتیلن درکشور درسال 1399 موفق گردید رکورد تولیدات خود را به 404ر410ر1 تن برساند و سود خالص معادل 742ر521ر39 میلیون ریال را محقق سازد. عوامل مهم در دستیابی به این موفقیت عبارتند از:

• افزایش دریافت خوراک مناسب اتان به دلیل بستن قرارداد و آغاز دریافت اتان از پالایشگاه خلیج فارس؛
• تولید محصول با صرفه اقتصادی بیشتر؛
•  استمرار تولید از طریق تعمیرات و نگهداری بهینه و افزایش زمان در دسترس بودن واحدهای تولیدی؛
• تامین به هنگام خوراک‌های جایگزین از منابع منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای؛ 
• افزایش قیمت محصولات پلیمری متاثر از دو عامل افزایش تقاضای جهانی پلیمر به دلیل پاندومی کووید 19 و افزایش نرخ ارز؛
• بازاریابی مناسب و حضور به موقع و برنامه‌ریزی شده در بورس جهت عرضه محصولات.

دستاوردهای اجرایی (طرح‌ها)

ساخت بیش از 95% از دستگاه‌های ثابت درایران با صرفه‌جویی حدود 70 میلیون دلار و اشتغال حدود 8 میلیون نفر ساعت غیر‌مستقیم و 22 میلیون نفر ساعت مستقیم؛

صرفه جویی سرمایه‌گذاری نسبت به سرمایه‌گذاری جهانی حدود 20 الی 30 درصد؛

بیش از 163 کیلومتر شمع کوبی در سایت؛

ساخت اولین کوره‌های واحد الفین در ایران؛

ساخت اولین راکتور خاص تبدیل استیلن واحد الفین در ایران؛

ساخت اولین راکتور‌های واحد پلی اتیلن سنگین در ایران؛

استفاده از منابع عمومی جهت سرمایه‌گذاری ریالی با عرضه سهام از طریق پذیره نویسی؛

مشارکت بخش خصوصی در واحد پلی پروپیلن بصورت 100%؛

انجام مهندسی تفضیلی کلیه واحدها توسط مشاورین ایرانی؛

انجام نصب و ساختمان کلیه واحد توسط پیمانکاران ایرانی؛

مدیریت مهندسی و اجرا توسط نیروهای داخلی؛

ساخت و نصب مخزن دو جداره اتیلن بوسیله پیمانکاران ایرانی.

معرفی واحد‌های تولیدی و نمودار تولید

• واحد الفین: این واحد با تولید 520 هزار تن اتیلن در سال، بنزین پیرولیز، پروپیلن، برش چهار‌کربنه و سوخت مایع خوراک واحد‌های پلیمری شرکت را تامین می‌کند.
• واحد پلی‌اتیلن سبک: ظرفیت تولید این واحد 300 هزار تن در سال است که در 9 نوع گرید مختلف قابل تولید می‌باشد که در تولید انواع فیلم پلی‌اتیلن ظروف یک بار مصرف مختلف قطعات پلاستیکی طبی و غیره کاربرد دارد .
• واحد پلی‌اتیلن سبک خطی : ظرفیت تولید این واحد 260 هزار تن در سال است که در 8 گرید قابل تولید می‌باشد و در زمینه تولید محصولاتی مانند پوشش کابل، انواع فیلم، لوله‌ها، وسایل منزل، انواع کیسه‌های پلاستیکی و ... کاربرد دارد.
• واحد پلی‌اتیلن سنگین : ظرفیت تولید این واحد 140 هزار تن در سال می‌‌باشد که در 17 نوع گرید قابل تولید بوده و در زمینه تولید محصولاتی مانند دودکش سیم، کابل ظروف بسته بندی مواد غذایی و شیمیایی، تیوب لوازم بهداشتی، ساخت لوله‌های آب و فاضلاب و ... کاربرد دارد.
• واحد بوتادین : ظرفیت تولید این واحد 51 هزار تن در سال می‌باشد که در زمینه ساخت لاستیک‌های مصنوعی و پلیمرهای مقاوم کاربرد دارد .
• واحد بوتن -1 : ظرفیت تولید این واحد 20 هزار تن در سال است و در کل در مجتمع به‌عنوان همراه پلیمر استفاده می‌شود.

 

این مقاله درباره? شرکت پتروشیمی بندر امام است. برای محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی تولید کننده سه زنجیره صنعت پتروشیمی را ببینید. برای شرکت تولید کننده محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی پتروشیمی بندرامام را ببینید.

پتروشیمی بندرامام شرکت پتروشیمی ایرانی است، که در زمینه تولید مواد شیمیایی، آروماتیک‌ها، پلیمرها و ال‌پی‌جی فعالیت می‌کند.

این شرکت در سال 1352 از مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و شرکت میتسویی، تحت نام شرکت پتروشیمی ایران و ژاپن شکل گرفت، ولی در سال 1365 در پی کناره‌گیری شرکت میتسویی از پروژه ساخت مجتمع، کلیه سهام آن توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران خریداری و نام آن به شرکت پتروشیمی بندرامام تغییر پیدا کرد.

شرکت پتروشیمی بندرامام در سال 1389 توسط شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس خریداری شد. دفتر مرکزی و کارخانجات این شرکت در نزدیکی شهر ماهشهر از توابع استان خوزستان مستقر می‌باشد.

 

مساحت پتروشیمی بندرامام 

شرکت پتروشیمی بندرامام، در زمینی به مساحت حدود 270 هکتار، در ضلع شمال غربی خلیج فارس در استان خوزستان به فاصله 105 کیلومتری جنوب شرقی اهواز و 84 کیلومتری شرق آبادان در شهرستان ماهشهر قرار داد.

سهولت دسترسی به خوراک، سوخت و موارد اولیه، استفاده از امکانات جاده ای، شبکه راه آهن و حمل و نقل دریایی، وجود فرودگاه، دسترسی به آب مورد نیاز و همچنین کمک به توسعه و عمران استان خوزستان به عنوان یکی از دو قطب صنعت پتروشیمی در کشور، و مهمتر از همه ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از سوختن گازهای همراه با نفت، ویژگیهایی است که انتخاب این مکان را توجیه می نماید.

فراز و نشیب های اجرای طرح

کارهای مقدماتی اجرای طرح نظیر خاکریزی، تسطیح زمین، شمع کوبی، ایجادساختمان های موقت، ایجاد تاسیسات، آب و برق و اسکله ها از اوایل سال 1353 به تدریج آغاز گردید. عملیات ساختمان واحد های اصلی طرح که از سال 1355 آغاز شده بود، در اسفند ماه 1357 پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حالیکه 73 در صد پیشرفت نموده بود، متوقف گردید.

در سال 1358 اقداماتی جهت شروع مجدد کارها انجام گرفت ولی با وقوع جنگ تحمیلی در مهرماه 1359 و متعاقب آن خروج پیمانکاران ژاپنی از ایران، عملیات ساختمانی طرح بطور کامل متوقف گردید.

با پذیرش آتش بس و امکان از سر گیری عملیات ساختمانی ، شرکت ملی صنایع پتروشیمی مذاکرات متعددی جهت ادامه و تکمیل طرح با شرکای ژاپنی آغاز نمود که نهایتا پس از هفت دوره مذاکره بین طرفین ، شریک ژاپنی به بهانه اقتصادی نبودن طرح از ادامه کار خود داری و در پی آن قرارداد مفارقت بین طرفین در مهرماه سال 1368 به امضاء رسید و بدین ترتیب کلیه سهام آن به شرکت ملی صنابع پتروشیمی انتقال داده شد و نام شرکت پتروشیمی ایران ژاپن(IJPC)به شرکت سهامی پتروشیمی بندر امام (BIPC) تغییر یافت.

 

قرارداد مشارکت اولیه

در اریبهشت 1352 قرارداد مشارکتی بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و پنج شرکت ژاپنی با نمایندگی شرکت میتسویی و شرکاء منعقد و تحت عنوان شرکت سهامی پتروشیمی ایران ژاپن (IJPC) نامگذاری گردید. هدف شرکت،تولید و ذخیره،حمل و نقل و بازاریابی،صدور الفین ها،پلی الفین ها آروماتیکها و سایر فرآورده های پتروشیمی بوده است. نحوه مشارکت بطور کلی بین طرفین قرارداد ، مساوی ذکر شده و اعتبار آن برای مدت سی سال از تاریخ اجراو تابعیت شرکت ‹‹ایرانی›› پیش بینی شده بود.

 

بازسازی و تکمیل واحدهای مجتمع

به منظور اطلاع از وضعیت مجتمع پس از 20 بمباران و حدود 11 سال توقف، مقرر گردید که بررسی فنی جامعی انجام پذیرد.نتیجه حاصل از این بررسی، حاکی از وارد آمدن 22 درصد خسارت به مجتمع بود.

پس از انجام مطالعات اولیه،گزارش فنی و اقتصادی طرح بازسازی مجتمع در آبان ماه 1368 آماده گردید.بر اساس این گزارش، بازسازی و تکمیل مجتمع از نقطه نظر فنی و اقتصادی، موجه تشخیص داده شد.

با توجه به مفارقت شرکای ژاپنی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی با استفاده از شرکت های صاحب نام اروپایی در صنعت پتروشیمی و کارشناسان و پیمانکاران ایرانی، این مجتمع را طی یک برنامه پنجساله و در 4 مرحله بازسازی و به بهره برداری رساند.واحد آروماتیک به عنوان آخرین واحد بازسازی شده، منحصرا توسط کارشناسان و پیمانکاران ایرانی بازسازی و راه اندازی گردید و هیچ شرکت یا فرد غیر ایرانی در آن نقش نداشته است.

با راه اندازی این واحد، کار بازسازی در این مجتمع عظیم به پایان رسید و پروژه های پارازایلین و MTBE که به عنوان بخشی از طرحهای توسعه ای پتروشیمی بندر امام مطرح شده بود، به مورد اجرا گذاشته شد و هم اکنون در حال بهره برداری است.

 

موقعیت جغرافیایی

شرکت پتروشیمی بندر امام، در زمینی به مساحت حدود 270 هکتار،در ضلع شمال غربی خلیج فارس در استان خوزستان به فاصله 160 کیلومتری جنوب شرقی اهواز و 84 کیلومتری شرق آبادان در منطقه بندر امام خمینی(ره) قراردارد.سهولت دسترسی به خوراک ، سوخت و مواد اولیه استفاده از امکانات جاده ای شبکه راه آهن و حمل و نقل دریایی،وجود فرودگاه،دسترسی به آب مورد نیاز و همچنین کـمک به توسـعه و عمران استـان خوزستان به عنوان قطـب صنعت پتروشیمی در کشور ، مهمتر اینکه ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری ازسوزانیده شدن گازهای همراه نفت ویژگیهایی است که انتخاب این مکان را توجیه می نماید.

سرمایه:

  13.103.000.000.000 ریال

مالکیت:

 شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس 69.27 درصد، شرکت کارگزاری سهام عدالت 30 درصد، سهام ترجیحی 0.73 درصد

 

ساختار مدیریت پتروشیمی بندرامام:

در راستای ایجاد مدیریت غیرمتمرکز و به منظور نیل به بهره وری بیشتر و امکان بهره گیری مطلوب از توانمندی های موجود، طرح تقسیم اداره مجتمع بین چند شرکت مستقل فرعی از سال 1379 به طور رسمی اجرا شد.

 

شرکت های مستقل فرعی عبارتند از:

 شرکت خوارزمی، شرکت فرآورش، شرکت کیمیا، شرکت بسپاران، شرکت آب نیرو

گواهینامه استاندارد دریافتی:

دریافت 15 گواهینامه ملی و بین المللی بر اساس استاداردهای رسمی در مدیریت ها و ادارات ستادی HSE-MS  ، (Iso9001 ، ISO14001 ، ISO45001) IMS  ISO10015 ،  ISO20000 ، ISO27001 ، ISO50001 کسب امتیاز 76.24 در ارزیابی بلوغ فرآیندهای سازمانی بر اساس مدل 2019: TEM1000 با ارزیابی شرکت تک چی و نظارت هلدینگ خلیج فارس

 

محصولات تولیدی:

• اتیلن - پروپیلن پلیمر گرید - پلی اتیلن سبک
• پلی اتیلن سنگین - گاز مایع - پنتان به بالا
• اتان - بنزین پیرولیز - ترکیبات چهار کربنه
• سود سوزآور - اتیلن دی کلراید مستقیم - وینیل کلراید منومر
• لاستیک مصنوعی - پلی وینیل کلراید - بنزن
• مخلوط زایلین‌ها - متیل ترسی بوتیل اتر - رافینیت C5

شرکت پتروشیمی شازند اراک، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پلیمری و مواد شیمیایی و همچنین از مهم‌ترین طرح‌های زیربنایی کشور ایران است که در سال 1363 به تصویب رسید و فاز نخست آن در سال 1372 مورد بهره‌برداری قرار گرفت. پتروشیمی اراک به‌عنوان دارند? متنوع‌ترین سبد محصولات پتروشیمی در میان مجتمع‌های پتروشیمی ایران شناخته می‌شود.

پتروشیمی شازند اراک در کیلومتر 22 جاده اراک به همدان جنب پالایشگاه شازند اراک قرار دارد.

پتروشیمی شازند اراک همچنین مالک 9?34 درصد از بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

 

موضوع فعالیت شرکت

شرکت پتروشیمی شازند اراک از نوع سهامی عام می‌باشد.

از جمله اهداف احداث این مجتمع به موارد زیر اشاره شده‌است:

• احداث مجتمع پتروشیمی به منظور فعالیت در برخی رشته‌های پتروشیمی و شیمیایی و صنایع وابسته به آن
• تهیه و تولید انواع مواد و فراورده‌های پتروشیمی از قبیل پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، بوتادی‌ان، پلی‌بوتادی‌ان، اسید استیک، وینیل‌استات، اتیلن‌اکساید و اتیلن‌گلیکول‌ها، 2-اتیل‌هگزانول و بوتانول‌ها، اتانول‌آمین‌ها
• تشکیل انواع شرکت‌ها یا مشارکت (حقوقی یا مدنی) با شرکت‌ها
• مبادرت به خرید و فروش اموال و معاملات بازرگانی داخلی و خارجی
• استفاده از تسهیلات مالی و اعتباری بانک‌ها و موسسات اعتباری
• خرید و فروش سهام شرکت‌های تولیدی و خدماتی
• خرید و فروش اوراق بهادار
• انجام عملیات خدماتی، مالی، اعتباری و بازرگانی در حدود موضوع شرکت
• اخذ نمایندگی، ایجاد شعبه و اعطاء نمایندگی در داخل و خارج از کشور

انجام کلیه عملیاتی که به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم برای تحقق اهداف شرکت لازم و مفید بوده یا در جهت اجرای موضوع شرکت ضرورت داشته باشد.

این شرکت در زمینه تولید کاتالیست فرایندهای تولید پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن نیز فعال است. به‌علاوه این شرکت تنها پتروشیمی در ایران است که سوخت کشتیرانی تولید می‌کند. واحد الفین این شرکت سالانه 40هزار تن (معادل تقریباً 50 میلیون لیتر) سوخت کشتی را تحویل شرکت‌های کشتیرانی ایران می‌دهد.

 

زمان بهره‌برداری واحدهای مجتمع

1372: الفین، مخلوط هیدروکربن‌های هیدروژنه (بنزین پیرولیز)، پلی‌پروپیلن، بوتن-1، پلی‌اتیلن سبک‌خطی

1373: پلی‌اتیلن سنگین، بوتادی‌ان، اکسید اتیلن، اتیلن‌گلایکول‌ها، پلی‌بوتادی‌ان

1374: وینیل استات، دو اتیل هگزانول و بوتانول‌ها، اسید استیک

1376: آلاکلر و بوتاکلرو کلرواستیل کلراید

1378: اتانول آمین‌ها

1382: اتوکسیلات‌ها

1384: طرح توسعه مخلوط هیدروکربن‌های هیدروژنه (بنزین پیرولیز)، طرح توسعه نیروگاه، طرح مخازن جدید الفین، فاز 1 طرح توسعه پلی‌پروپیلن، فاز 1 طرح توسعه الفین

1385: تولید آزمایشی پارافین کلره

1386: فاز 2 طرح توسعه الفین، طرح توسعه پلی‌اتیلن سنگین، طرح توسعه سرویس‌های جانبی شامل: آب صنعتی (DM)، تولید هوای فشرده (Air Compressor)، جداسازی اکسیژن و نیتروژن (N2/O2) کولینگ‌های (C.T)

1400: تولید سوخت کشتیرانی، بهره‌برداری از دو مخزن کروی و کلنگ‌زنی احداث واحد تولید بنزن

مشخصات جغرافیایی

این مجتمع در جوار پالایشگاه نفت شازند اراک واقع در کیلومتر 22 جاده اراک - همدان و در زمینی به مساحت 523 هکتار احداث گردیده‌است.

 

دست‌آوردهای مهم

• دارنده گواهینامه مدیریت کیفیت ISO 9001: 2008
• دارنده گواهینامه مدیریت زیست‌محیطی ISO 14001: 2004 + AC: 2009
• دارنده گواهینامه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی OHSAS 18001: 2007
• دارنده گواهینامه امنیت اطلاعات ISO/IEC 27001: 2013

 

محصولات پتروشیی شازند

شرکت پتروشیمی اراک دارای سه نوع محصول عمده می باشد:

 

محصولات پایه

• اتیلن
• پروپیلن

 

محصولات پلیمری

• پلی اتیلن سنگین
• پلی اتیلن سبک خطی
• پلی پروپیلن
• پلی بوتادین رابر

 

محصولات شیمیایی

• دو اتیل هگزانول
• بوتانول ها
• بوتادین یک و سه
• اسید استیک
• وینیل استات
• اکسید اتیلن
• اتانول آمین ها
• اتوکسیلات ها
• بوتن یک
• رافینیت
• پارافین کلره
• اتیلن کلیکول ها

 

منبع: ویکی پدیا